Metaforlarla İkonlaşan Bir Katil: Arkan

Arkan ve Kaplanları

        Arkan söz konusu olduğunda sayılamayacak kadar teşbih, metafor ve metonomi bulmak mümkün; çünkü o ikonlaşan bir katil. Sırp Kasabı diye anılan Zeljko Raznatovic yani kod adıyla Arkan, bir döneme damgasını vuran, korku saçan ve kitleleri öldüren bir katildi. Öyle çok lakapla anıldı ki, radikal milliyetçi hayranları da vardı, öldürülüşünü dünyanın bir canavardan kurtuluşu olarak gören mağdurları da… Sırbistan’da kimilerine göre halk kahramanı, kimilerine göre kara lekeydi. Kumarhane zengini olan ve disco-hotel kralı denilen bir derin devlet kuklası olarak da bilindi, mavi sakal da dendi, çocuksu yüz hatları yüzünden bebek yüzlü katil de. Kendini kaplan simgesiyle gösteren Arkan hiç kuşkusuz bebek yüzlü bir -bebek katiliydi.-

            Onu ikonlaştıran bu fotoğraf Ron Haviv tarafından çekilmiş, ardından Haviv, Arkan tarafından tehditlere maruz kalmış ve kaçmıştı. Kendini ve bir sırp futbol takımının fanatik, holigan taraftarlarından devşirdiği askerlerini, kaplan olarak tanımlayan Arkan, bu fotoğrafta yavru bir kaplanı ensesinden yakalamış, arkasına askerlerini almış vaziyette duruyor. Charles Sanders Pierce’ın çalışmalarına binaen: benzeyen Arkan ve adamları, benzetilenin kaplan olduğu bu resim ve takım adı olan (Arkan’ın Kaplanları) Kaplan artık onları temsil eden bir simgeye dönüşmüş durumda.

            Kendini ve adamlarını kaplan gibi yırtıcı ve güçlü gören Arkan sevenleri tarafından da bu metaforla benimsendi. Üstelik kaplan figürü sadece bir metafor değil, aynı zamanda bir metanomi de içermekte. Zira o dönemi bilen ya da Arkan’ın gölgesinde bir dönem yaşamış her Balkan insanı Kaplanlar geliyor dendiğinde kastedileni hemen anlayabilir ve Arkan’la ilişkisini kurabilirdi, bugün hala Balkanlarda yaşananlar konuşulurken Kaplanlar sözü geçtiğinde konuyu bilen biri kastedilenin Arkan ve askerleri olduğunu anlayacaktır.

            Kendi içindeki hikayesiyle kaplan metaforunu, aynı zamanda metanomi olarak sunabilen ve bugün artık ikonlaşmış fotoğraflar arasında anılan bu Haviv fotoğrafı, bir dönemin zulmünün nasıl özgüvenle sergilendiğinin de resmidir.